Παιδοφιλία, Παιδοβιασμός. Πώς οι γονείς να προσέχουν τα παιδιά τους

Όλα τα εγκλήματα φωνάζουν, η κακοποίηση και ο βιασμός του σώματος, της ψυχής ενός παιδιού… ουρλιάζει.
Χαρακτηριστικά παιδοβιαστών
Το εγκληματικό ψυχογράφημα μέσα από μελέτες, δείχνει ότι οι βιαστές παιδιών, παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ΚΑΙ ΜΗ σεξουαλικής εγκληματικής δραστηριότητας. Δηλαδή, στη γενικότερη συμπεριφορά τους υπάρχει το χαρακτηριστικό της γενικότερης επιθετικής εικόνας ή/και έχουν διαπράξει τουλάχιστον μία ή περισσότερες αξιόποινες πράξεις πέραν της πράξης του βιασμού.
Βρέθηκε συγκεκριμένα ότι οι μισοί τουλάχιστον από τους βιαστές έχουν καταδικαστεί συγχρόνως και για
άλλες μη σεξουαλικές εγκληματικές πράξεις. Σχεδόν όλοι τους έχουν διαπράξει τουλάχιστον μία μη σεξουαλικού τύπου επίθεση, για τις οποίες κάποιοι από αυτούς έχουν ήδη καταδικαστεί.
Αυτό υποδηλώνει ότι η σεξουαλική επιθετικότητα αποτελεί συχνά μέρος της ευρύτερης παραπτωματικότητας του ατόμου. Τα άτομα αυτά παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα παρορμητικότητας, ενώ συγχρόνως πληρούν τα κριτήρια για διαταραγμένη προσωπικότητα.

Οι σεξουαλικοί παραπτωματίες είναι κοινωνικά απομονωμένοι, με ελάχιστες στενές ερωτικές σχέσεις αν και δεν είναι λίγες οι φορές που μας σοκάρει το γεγονός του χαρακτηριστικού και έγγαμου βίου των δραστών.
Προβλήματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς και γενικότερα προβληματικής συμπεριφοράς, ο δράστης συνήθως παρουσιάζει από το σχολείο, στο οποίο έχει μέτρια έως και πολύ χαμηλή απόδοση.
Ο δράστης κάνει χρήση πορνογραφίας, με όχι απαραίτητο το παιδοφιλικό υλικό αλλά συμπεριλαμβανόμενο.

Οι παιδοσεξουαλικοί παραπτωματίες, αρνούνται κατηγορηματικά και άμεσα την ανάληψη ευθύνης της εγκληματικής τους πράξης. Η έλλειψη ανάληψης ευθύνης συνδέεται στενά με το φαινόμενο της σεξουαλικής επιθετικότητας, αλλά ακόμα και εάν κάτω από τις οποιεσδήποτε συνθήκες παραδεχθούν την πράξη τους, το πράττουν χωρίς να αντιπαραθέτουν σοβαρά επιχειρήματα, τείνοντας να ελαχιστοποιούν την έκταση της διάπραξης και τις συνέπειες αυτής.

Επικρατέστερη ηλικία παιδοβιαστών είναι η ηλικία των 32-45 χρονών, με ιδιαίτερα χαμηλούς δείκτες κοινωνικών δεξιοτήτων, συνήθως με ασταθές εργασιακό ιστορικό σε ανειδίκευτες εργασίες. Εξαιρέσεις στις σοκαριστικές υποθέσεις των παιδοβιαστών αποτελούν τα άτομα με ακαδημαϊκή μόρφωση και τα άτομα με θέσεις κοινωνικής ισχύος ως προς την οικογένεια και τη σχέση με το παιδί, που καταλήγει ως θύμα.

Ποιους τρόπους χρησιμοποιούν οι παιδοβιαστές
Ο συνηθέστερος τρόπος κακοποίησης του παιδιού είναι αρχικά η ψυχολογική βία, για να αρχίσει το παιδί να νιώθει ένοχο και να φοβάται έτσι ώστε με μεγαλύτερη ευκολία να ακολουθεί η έντονη σωματική βία έως και ο βιασμός.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο βιαστής ανήκει στο φιλικό ή/και οικογενειακό περιβάλλον.
Πιο σπάνια ο βιαστής είναι άγνωστος στο θύμα και υπάρχει συνεργός. Σε κάθε περίπτωση ο βιαστής συνήθως προσχεδιάζει την πράξη του.

Δυστυχώς στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, ο βιαστής αποτέλεσε ο ίδιος θύμα σεξουαλικής κακοποίησης σε πολύ νεαρή ηλικία ( 7-10, ετών), από άτομο του στενού οικογενειακού του περιβάλλοντος. Στις περιπτώσεις που ο βιαστής δεν ήταν ο ίδιος θύμα, η ηλικία της πρώτης φυσιολογικής σεξουαλικής επαφής του είναι περίπου 14-16 χρονών και γίνεται συνήθως με ιερόδουλη.
Πέραν του 50% των παιδοβιαστών, είχαν κάποιου τύπου ομοφυλοφιλική εμπειρία. Κατά την πράξη του βιασμού δε χρησιμοποιούν οποιουδήποτε είδους προφύλαξη.

Ποια η κατάσταση στην Κύπρο
Στην Κύπρο ο βιασμός παιδιών ανήκει στην κατηγορία εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας συνήθως, με μεγαλύτερο ποσοστό τους αιμομικτικούς βιασμούς ή/και βιασμούς από πατέρα, θετό πατέρα, θείο, άτομο του στενού οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος.
Η σεξουαλική παρενόχληση αρχίζει συνήθως στην ηλικία των 7 ετών και αφορά σε μεγαλύτερο ποσοστό αγόρια και διαρκεί έως και την ηλικία των 10-12 ετών.
Σε κάποιες των περιπτώσεων τα παιδιά όταν προσπαθήσουν να αναφέρουν το συμβάν στη μητέρα δεν γίνονται εύκολα πιστευτά και αυτό λειτουργεί ακαριαία και καταληκτικά εναντίον της ψυχολογίας του παιδιού.
Τα περιστατικά αυτά δεν είναι ευτυχώς τόσο συχνά στην κοινωνία μας, αλλά όσες φορές ήρθαν στην επιφάνεια σόκαραν τις οικογένειες και τον κάθε έναν από εμάς.

Ποια η διαφορά μεταξύ παιδοφιλίας και παιδοβιασμού
Σε έρευνες οι οποίες έγιναν τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να υπάρχουν κάποιες διαφορές μεταξύ των παιδόφιλων και των παιδοβιαστών από εγκληματολογικής ανάλυσης και σκιαγράφησης εικονικού υπόβαθρου.
Μερικές αλλά, ουσιαστικές διαφορές είναι, ότι οι βιαστές, σε σχέση με τους παιδόφιλους, τείνουν να είναι νεότεροι σε ηλικία, να επιβάλλονται και να είναι πολύ πιο επιθετικοί. Ο παιδόφιλος, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις μεγαλύτερης ηλικίας και με πολύ πιο στρατηγικό και φιλικό τρόπο προσέγγισης και μέθοδο ανάπτυξης της σχέσης εμπιστοσύνης για συνεχή επίτευξη των στόχων του.
Η κατηγορία των βιαστών είναι ακόμα πιο επικίνδυνη, γιατί δρουν σε ανύποπτο χρόνο αλλά και χωρίς την παραμικρή υπόνοια για να μπορέσει ο γονιός, ο κηδεμόνας και γενικότερα το άλλο άτομο να υποψιαστεί και να προστατευθεί ακόμη περισσότερο.

Η παιδοφιλία-παιδεραστία είναι μια διαστροφή. Αυτά τα άτομα έχουν έντονες φαντασιώσεις για σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά, τις οποίες συχνά πραγματοποιούν. Η δραστηριότητα αυτή καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος από την ενέργεια και τη ζωή του ατόμου. Το παιδί-αντικείμενο της διαστροφής αυτής, μπορεί να είναι από το οικογενειακό περιβάλλον ή ξένο προς αυτό. Επιπλέον μπορεί να είναι και των δύο φύλων. Η σχέση με το παιδί μπορεί να περιοριστεί σε οπτική επαφή, μόνο που συνοδεύεται από αυνανιστική δραστηριότητα, μπορεί όμως να συνδυαστεί με βία και βιασμό.
Οι παιδόφιλοι είναι συνήθως 30-45 ετών. Έχουν συνήθως οικογένεια και παιδιά τα οποία πολλές φορές είναι και αυτά θύματά τους. Είναι άτομα όλων των κοινωνικών τάξεων και συχνά επιλέγουν επαγγέλματα που έχουν σχέση με παιδιά. Πάνω από το 50% αυτών των ατόμων έχουν και οι ίδιοι κακοποιηθεί στην παιδική τους ηλικία. Είναι άτομα που μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον με πατέρα αυταρχικό και απαγορευτικό, με τρόπο που εμποδίστηκε η φυσιολογική σεξουαλική τους ανάπτυξη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα άτομα αυτά να είναι επιρρεπή σε διαστροφές. Είναι άτομα που δεν οριοθετήθηκαν ώριμα, κυρίως στην ηλικία μεταξύ 2 έως 7 ετών. Η οριοθέτηση ήταν ή πολύ αυστηρή ή πολύ χαλαρή.
Η αίσθηση φόβου ή ανεπάρκειας απέναντι σε ενήλικο ερωτικά αντικείμενο, τους ωθεί συχνά στην επιλογή ανήλικων, αδύναμων και άβουλων ερωτικών αντικειμένων ως υποκατάστατα. Η επιλογή τέτοιων αντικειμένων είναι λιγότερο απειλητική για τον ψυχισμό τους.
Η διαστροφική συμπεριφορά γίνεται επιτρεπτική για το άτομο σε κοινωνικές καταστάσεις, όπου χαλαρώνουν οι επίσημες απαγορεύσεις και η τήρηση των νόμων.

Όπως έχει αποδειχθεί σε αρκετές περιπτώσεις στην πράξη, το παιδόφιλο άτομο και ο παιδεραστής χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε παιδιά, ενώ ενδέχεται να προσποιούνται τον έφηβο για να συζητούν μαζί τους στο Διαδίκτυο. Στοχεύουν σε συγκεκριμένες ηλικίες και φύλο, συνήθως παιδιά προεφηβικής ηλικίας και δρουν μεθοδικά και με υπομονή για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους. Μπορεί επίσης να προβούν σε πράξεις συναισθηματικού εκβιασμού ή να απειλήσουν το παιδί, προκειμένου να μην αποκαλύψει τις δραστηριότητές του στους γονείς του.

Συμβουλές σε γονείς για το πώς να υποψιαστείτε ένα παιδόφιλο ή ένα παιδοβιαστή
Εάν οι γονείς έχουν υποψίες για κάποιο άτομο γνωστό ή άγνωστο, φιλικό, συνεργάτη, συγγενικό, ή γενικά οποιοδήποτε άτομο, ότι συμπεριφέρεται «περίεργα» πρέπει να παρατηρήσουν τα πιο κάτω και να αναφερθούν άμεσα σε κάποιο ειδικό καθώς και στις αρμόδιες αρχές, έτσι ώστε πρωτίστως όλων να μπορέσουν να προστατεύσουν το παιδί τους.

Το άτομο αυτό,

-Ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά απ’ ότι για τους ενήλικες;
-Προσφέρεται επίμονα και χωρίς οποιοδήποτε οικονομικό έστω όφελος να κρατήσει τα παιδιά σας για να κάνετε τις δουλειές σας ή για να βγείτε έξω;
-Είναι ιδιαίτερα εκδηλωτικό με τα παιδιά;
-Εμπλέκεται σε δραστηριότητες με παιδιά, όταν δεν είναι παρόντες οι γονείς;
-Ταυτίζεται περισσότερο με τα παιδιά απ’ ότι με άτομα της ηλικίας του;
-Έχει περισσότερες φιλικές σχέσεις με παιδιά απ’ ότι με ενήλικες;
-Οι φίλοι του (που είναι παιδιά) είναι συγκεκριμένης ηλικιακής κατηγορίας ή/και φύλου;
-Κάνει συνεχώς δώρα σε συγκεκριμένο παιδί ή παιδιά και τα αγγίζει με περίεργο τρόπο ή τα κοιτάζει με περίεργο τρόπο ή ακόμα και από μέρους του παιδιού υπάρχει κάποια αντίστοιχη συμπεριφορά με την ένδειξη του βλέμματος σε φόβο ή περίεργης οικειότητας για παράδειγμα
-Περιφέρεται πολύ συχνά σε χώρους σχολεία και πάρκα όπου υπάρχουν παιδιά, τα παρακολουθεί και τα προσεγγίζει προσφέροντάς τους γλυκά ή οτιδήποτε με σκοπό τη «φιλική» χειρονομία
-Προσφέρεται να βοηθήσει τα παιδιά σε συγκεκριμένες δραστηριότητές τους, οι οποίες περιλαμβάνουν περισσότερο το γυμνό στοιχείο όπως το μπάνιο, την πισίνα, την ετοιμασία για το σχολείο κλπ

Ποιες συμπεριφορές από το παιδί σας ανησυχούν – Συμβουλές σε γονείς
-Παρατηρείτε κάποια απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού σας;
-Μήπως εμφανίζει ξαφνικά προβλήματα στον ύπνο ή βλέπει πιο συχνά εφιάλτες;
-Ζωγραφίζει θέματα με σεξουαλικό περιεχόμενο;
-Έχει σεξουαλική συμπεριφορά που δεν ταιριάζει με την ηλικία του ή επιδεικνύει σεξουαλική συμπεριφορά προς άλλα παιδιά;
-Έχει παλινδρομήσει σε προηγούμενες συμπεριφορές, όπως ενούρηση και εγκόπρηση, ενώ είχε μάθει να ελέγχει τις συμπεριφορές αυτές;
-Φοβάται πρόσωπα ή μέρη που δε φοβόταν παλιότερα;
-Μιλάει τον τελευταίο καιρό συνέχεια για κάποιον ενήλικο για τον οποίο δε μιλούσε στο παρελθόν και με τον οποίο περνά ιδιαίτερο χρόνο μαζί του σε συνδυασμό με κάποια άλλα χαρακτηριστικά;
-Προσπαθεί να σας πει κάτι, αλλά σταματά όταν εμφανίζεται κάποιος άλλος ενήλικος;
-Έρχεται σπίτι με σκισμένα ρούχα ή λερωμένα εσώρουχα;
-Εμφανίζει δυσκολία να περπατήσει ή να καθίσει για λόγους που δεν μπορούν να «δικαιολογηθούν»;

Πώς να αντιμετωπίσετε μια τέτοια πιθανότητα – Συμβουλές σε γονείς
Μην πανικοβάλλεστε, αλλά έχετε τα μάτια και τα αυτιά σας ανοιχτά.

Συζητείστε με το παιδί σας για τους κινδύνους του Διαδικτύου, χωρίς βέβαια να απαγορεύσετε τη χρήση του. Εξηγείστε του ότι δεν πρέπει να δίνει προσωπικές πληροφορίες (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, προσωπικά στοιχεία επικοινωνίας, προσωπικές συναντήσεις) ή να στέλνει φωτογραφίες σε αγνώστους μέσω Διαδικτύου. Σκόπιμο είναι να φροντίσετε ώστε να έχετε πρόσβαση στο Διαδίκτυο από το σπίτι, ώστε να μπορείτε να ελέγχετε τις ηλεκτρονικές δραστηριότητες του παιδιού σας. Τα τελευταία πιο πρόσφατα περιστατικά παιδοφιλίας που συγκλόνισαν την Παγκόσμια κοινότητα αφορούσαν υποθέσεις στις οποίες το Διαδίκτυο υπήρξε τραγική παγίδα από παιδόφιλους.

• Λάβετε επίσης υπόψη ότι τα παιδιά στην εφηβεία μπορεί να είναι αντιδραστικά και να αναζητούν την ιδιωτικότητα, ενώ πολλές αλλαγές στη συμπεριφορά τους μπορεί να οφείλονται στο σεξουαλικό ξύπνημα της εφηβικής ηλικίας. Σταθείτε δίπλα τους με τρόπο διακριτικό και όχι παρεμβατικό.

Μιλήστε στα παιδιά σας για όλα και κερδίστε την εμπιστοσύνη τους. Πρέπει να πιστεύουν ότι μπορούν να σας πουν οτιδήποτε χωρίς να φοβούνται ή να ντρέπονται. Μιλήστε τους για το σώμα τους. Πείτε τους τι να προσέχουν. Διδάξτε τους τις συμπεριφορές που είναι αποδεκτές απέναντι στους άλλους ενήλικες, αλλά και απέναντι στα παιδιά της ηλικίας τους και για τις συμπεριφορές που δεν είναι.

Πώς αντιμετωπίζονται από τα κράτη οι σεξουαλικοί εγκληματίες
Η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας, η φυλάκιση, δε σοκάρει κανένα δημοκρατικό πολίτη, όταν πρόκειται για ανθρώπους που έχουν διαπράξει ληστείες, φόνους, βίαιες επιθέσεις, απάτες και καταχρήσεις, πόσο μάλλον ένα βιασμό του σώματος και της ψυχής ενός αθώου παιδιού.
Οι σεξουαλικοί εγκληματίες είναι μια ειδική κατηγορία παραβατών του νόμου, που όμως δεν έχουν διαφορετική μεταχείριση από τους υπόλοιπους παράνομους. Κλείνονται κι αυτοί στις φυλακές για να εκτίσουν την ποινή τους και κατόπιν αποφυλακίζονται και ξαναμπαίνουν στην κοινωνία. Είναι ελεύθεροι και έτοιμοι να επαναλάβουν το σεξουαλικό τους έγκλημα, την κακοποίηση, το βιασμό και τη δολοφονία παιδιών και ψυχών.
Η φυλακή, δε μπορεί να λειτουργήσει σωφρονιστικά σε άτομα που πάσχουν από σεξουαλικές διαταραχές. Οι σεξουαλικοί εγκληματίες πάντα θα παρασύρονται από τις σκοτεινές ορμές τους και καμιά λογική και κανένας φόβος τιμωρίας δεν είναι ικανά να τους αναχαιτίσουν, ιδιαίτερα όταν ο προ Αγγλοκρατίας Ποινικός Κώδικας μια χώρας όπως της Κύπρου, προνοεί τα ελάχιστα έτη της ποινής φυλάκισης για το κακούργημα του βιασμού ανηλίκου.

Σήμερα η Δημοκρατία της Τσεχίας είναι η μόνη χώρα της ΕΕ που έχει επιτρέψει το χειρουργικό ευνουχισμό 94 κρατουμένων.
Η Πολωνία ενέκρινε νόμο σύμφωνα με τον οποίο ο χημικός ευνουχισμός είναι υποχρεωτικός σε δράστες ορισμένων περιπτώσεων παιδεραστίας. Το ίδιο ετοιμάζεται να κάνει και η Ρωσία.
Στη Μεγάλη Βρετανία, ο χημικός ευνουχισμός είναι συνηθισμένη πρακτική. Ο καταδικασμένος έχει δύο επιλογές: ή να βγει με αναστολή από τη φυλακή και να παίρνει τα φάρμακά του ή αν δεν θέλει να τα πάρει, να παραμείνει στη φυλακή. Ο Καναδάς και αρκετές πολιτείες στις ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει παρόμοια μέτρα.
Το θέμα της χημικής καταστολής το εξετάζει και η Γαλλία, μετά την απαγωγή και τη δολοφονία μιας σαραντάχρονης γυναίκας από κάποιον που είχε βγει πρόσφατα από τη φυλακή, αφού εξέτισε ποινή 7ούς κάθειρξης για την απαγωγή και το βιασμό μια νεαρής κοπέλας.

Πρέπει να γνωρίζουμε τα πάντα, πρέπει να γνωρίζουμε πάνω από όλα το ίδιο το παιδί μας, για να αναγνωρίσουμε μέσα από το βλέμμα του όλα όσα η ψυχή του ίσως δεν μπορεί να μας πει.

Κωνσταντίνος Χρ. Κωνσταντινίδης, Εγκληματολόγος-Ψυχολόγος, Ε