Το «διπλό» φεγγάρι του Αυγούστου

Αν, ακούγοντας τις λαϊκές δοξασίες, τα «δυο φεγγάρια τον Αύγουστο» σας φαίνονται δυσοίωνα, μπορείτε να χαλαρώσετε. Το γεμάτο φεγγάρι που θα εμφανιστεί στον ουρανό τη νύχτα της Παρασκευής θα είναι ο τελευταίος «κακός οιωνός» του είδους για αρκετό καιρό αφού το φαινόμενο της «διπλής πανσελήνου» που παρατηρείται αυτόν τον μήνα δεν πρόκειται να επαναληφθεί μέσα στα επόμενα τρία περίπου χρόνια, ως τον Ιούλιο του 2015.

Η εμφάνιση δυο Πανσελήνων μέσα στον ίδιο μήνα είναι κάτι ανάλογο με ένα δίσεκτο έτος: δεν οφείλεται σε φυσικούς αλλά σε ημερολογιακούς λόγους. Ο φυσικός σεληνιακός κύκλος δεν ακολουθεί ακριβώς τον κύκλο του «τεχνητού» ηλιακού ημερολογίου που έχουμε υιοθετήσει εδώ στη Γη.

Αυτό συμβαίνει γιατί η Σελήνη ευθυγραμμίζεται με τον Ηλιο έτσι ώστε η επιφάνειά του ενός ημισφαιρίου της να φωτίζεται ολόκληρη– και να είναι ορατή σε εμάς ως Πανσέληνος – κάθε 29,3 ως 29,8 ημέρες. Καθώς το διάστημα αυτό είναι λίγο μικρότερο από τη διάρκεια των ημερολογιακών μηνών, η χρονική πορεία των γεμάτων φεγγαριών δεν συμβαδίζει απόλυτα με τη δική τους.

Ετσι, ανά χρονικές περιόδους και κατά τη διάρκεια των «μεγάλων» μηνών που διαρκούν 30 ή 31 ημέρες, η Πανσέληνος μπορεί να σημειωθεί δυο φορές – στην αρχή και στο τέλος τους. Αυτό σημαίνει ότι αν και τα «δυο φεγγάρια τον Αύγουστο» είναι τα πιο διάσημα, το φαινόμενο μπορεί να σημειωθεί σε οποιονδήποτε άλλο μήνα. Ο μόνος χαμένος είναι ο «κουτσός» Φεβρουάριος: οι 28 ή 29 μέρες του δεν του επιτρέπουν εξ ορισμού να απολαύσει δυο Πανσελήνους κατά τη διάρκειά του.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους αστρονομικούς και μαθηματικούς υπολογισμούς, σε έναν κύκλο 19 ετών ή 228 ημερολογιακών μηνών, επτά ή οκτώ μήνες θα έχουν δυο Πανσελήνους. Με άλλα λόγια, το φαινόμενο του «διπλού φεγγαριού» μέσα στον ίδιο μήνα επαναλαμβάνεται κάθε περίπου τρία χρόνια – ή για όσους θέλουν περισσότερη ακρίβεια, κάθε 2,7 χρόνια κατά μέσο όρο.

Μερικές φορές μάλιστα συμβαίνει ο μήνας με τα δυο φεγγάρια να επαναληφθεί δυο φορές μέσα στον ίδιο χρόνο. Το φαινόμενο αυτό, το οποίο παρατηρείται όταν ο Φεβρουάριος τυχαίνει να μην έχει Πανσέληνο, είναι ακόμη πιο αραιό: θα παρατηρηθεί το 2018 και μετά ξανά ύστερα από 19 χρόνια, το 2037, όταν ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος θα έχουν και οι δυο «διπλά» φεγγάρια.

Η Πανσέληνος που θα σημειωθεί επισήμως στις 16:58 της Παρασκευής, 31ης Αυγούστου αποτελεί «ζευγάρι» με εκείνη που είχε προηγηθεί στις 2 του μήνα. Το προηγούμενο «διπλό» φεγγάρι είχε εμφανιστεί παραμονή Πρωτοχρονιάς, στις 31 Δεκεμβρίου του 1999, και ήταν ακόμη πιο φαντασμαγορικό γιατί είχε συνοδευτεί από μια έκλειψη Σελήνης. Το επόμενο είναι «προγραμματισμένο» για την 31η Ιουλίου του 2015.