KΑΛΟΣΩΡΙΣΑΤΕ
ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ BLOGGER- WHO IS WHO
- ΔΕΔΙΔΗΣ Ν. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
- Τhessaloniki, Thessaloniki, Greece
- Τίποτα στη ζωή , δεν σου χαρίζεται. Το κάθε τι , κατακτιέται με πολύ κόπο και αγώνα .
ΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΤΟΥ
ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ
ΝΟΜΟΣ 2121/1993
To ιστολόγιο ΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΤΟΥ αναδημοσιεύει τακτικά, στα πλαίσια της συνεργασίας του με άλλα ιστολόγια, αλλά και στα πλαίσια της προσπάθειάς του για την ανάδειξη του νέου μέσου, που ονομάζεται "κυβερνοχώρος" άρθρα και απόψεις άλλων bloggers. Στην περίπτωση αυτή παρατίθεται πάντοτε η πηγή και συνεπώς, το παρόν ιστολόγιο, αποποιείται κάθε νομικής ευθύνης για την ακρίβεια των γραφομένων σε άλλα ιστολόγια ή ιστοσελίδες.
Σε κάθε περίπτωση, που από αβλεψία και εκ παραδρομής, θίγεται κάποιος πολίτης ή παραβιάζονται νόμοι για τα πνευματικά δικαιώματα ή τα προσωπικά δεδομένα, δηλώνουμε ότι ούτε από πρόθεση, ούτε από δόλο μπορούν να συμβούν τα ανωτέρω και παρακαλούμε το θιγόμενο πρόσωπο, να επικοινωνεί μαζί μας στο e-mail :billdedidis@gmail.com
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
- ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ--
- ΑΡΘΡΑ--
- ΕΛΛΑΔΑ--
- ΥΦΗΛΙΟΣ--
- ΚΟΙΝΩΝΙΑ--
- ΠΟΛΙΤΙΚΗ--
- ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ--
- ΑΠΟΨΕΙΣ--
- ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ--
- ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ--
- ΠΑΙΔΕΙΑ--
- ΙΣΤΟΡΙΑ--
- ΜΟΥΣΙΚΗ--
- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ--
- ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ--
- ΘΡΗΣΚΕΙΑ--
- Μ.Μ.Ε--
- ΑΝΕΚΔΟΤΑ--
- ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ--
- BLOGS--
- ΔΙΑΦΟΡΑ--
- ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ--
- ΥΓΕΙΑ
ΩΡΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
Παρασκευή 18 Οκτωβρίου 2013
Συνεχίζουμε
σήμερα το αφιερωμά μας με το δεύτερο μέρος και την διαδικασία παραγωγής
των ευρωπαϊκών οίνων και τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα.
Εισαγωγή
Λευκή Οινοποίηση
Ερυθρή Οινοποίηση
Ροζέ Οινοποίηση
Ειδικές Οινοποιήσεις
Αφρώδεις Οίνοι
Γλυκείς Οίνοι
Οίνοι τύπου Nouveau
Αρωματισμένοι Οίνοι
Διάφορες μέθοδοι και τεχνικές
Skin contact
Κρυοεκχύλιση
Μικροοξυγόνωση
Παλαίωση
Το βαρέλι
Εμφιάλωση
Η οινοποιητική διαδικασία συνοπτικά
Εισαγωγή
Η οινοποίηση είναι μια φυσική διεργασία
που πραγματοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια. Οινοποιώ σημαίνει
μετατρέπω τα σταφύλια σε οίνο εφαρμόζοντας μια επιλεγμένη τεχνική. Πιο
συγκεκριμένα, η τέχνη της οινοποίησης μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία
αφαίρεσης / εκχύλισης όλων των ποιοτικών στοιχείων που εμπεριέχει το
σταφύλι, αλλά όχι εκείνων των ουσιών που θα είχαν αρνητικό αποτέλεσμα
στην ποιότητα του κρασιού (όπως τουλάχιστον αυτή ορίζεται σε κάθε
χρονική περίοδο).
Η οινοποίηση μαζί με το σταφύλι ορίζουν
από κοινού την τελική ποιότητα του προϊόντος. Από ένα εξαιρετικό σταφύλι
ένας μέτριος παραγωγός θα δημιουργήσει ένα μέτριο κρασί. Από ένα μέτριο
σταφύλι ένας εξαιρετικός οινολόγος μπορεί να δημιουργήσει καλό αλλά
ποτέ μεγάλο κρασί.
Στη συνέχεια θα περιγράψουμε αναλυτικά τη
διαδικασία οινοποίησης των λευκών, των ερυθρών, των ροζέ (ερυθρωπών)
οίνων , καθώς και τις ειδικές οινοποιήσεις για την παραγωγή: αφρωδών
οίνων, γλυκών οίνων, οίνων τύπου nouveau, αρωματισμένων οίνων
Θα αναφερθούμε σε τρεις σύγχρονες τεχνικές οινοποίησης: την skin contact, την κρυοεκχύλιση, την μικροοξυγόνωση
Στη συνέχεια θα ολοκληρώσουμε την περιγραφή της οινοποιητικής διαδικασίας με την ανάλυση: της παλαίωσης, της εμφιάλωσης
Λευκή οινοποίηση
Το πρώτο στάδιο της λευκής οινοποίησης
είναι ο εκραγισμός, ο οποίος πραγματοποιείται στο εκραγιστήριο. Αυτό το
μηχάνημα αποτελείται από ένα διάτρητο κύλινδρο που περιστρέφεται. Στο
εσωτερικό του βρίσκεται ένας άξονας με πτερύγια που περιστρέφεται κι
αυτός με αντίθετη όμως φορά. Εδώ οι ράγες διαχωρίζονται από τα κοτσάνια
τους και περνούν από τις τρύπες του κυλίνδρου, ενώ τα κοτσάνια βγαίνουν
από το αντίθετο άκρο και απομακρύνονται.
Στη συνέχεια οι ράγες περνούν ανάμεσα από
τους κυλίνδρους του θλιπτηρίου, οι οποίοι επίσης περιστρέφονται. Η
ταχύτητα και η μεταξύ τους απόσταση ρυθμίζονται ανάλογα με την ποικιλία
των σταφυλιών και το βαθμό ωριμότητάς τους. Έτσι ενώ σπάζουν οι φλοιοί
αποφεύγεται το σπάσιμο των κουκουτσιών που θα πρόσθετε στυφή γεύση στο
κρασί. Με την σύνθλιψη των ραγών, απελευθερώνεται μέρος του χυμού τους. Οι ζύμες του φλοιού έρχονται σε επαφή με τον ίδιο το χυμό.
Η σταφυλομάζα που παραλαμβάνεται μ' αυτόν τον τρόπο οδηγείται για πίεση.
Ένα σύγχρονο πνευματικό πιεστήριο παρέχει ήπια μεταχείριση στο σταφύλι.
Η λειτουργία του βασίζεται στο γέμισμα φούσκας που βρίσκεται στο
εσωτερικό του, με αέρα ή υγρό. Η σταφυλομάζα πιέζεται κατ' αυτόν τον
τρόπο στα εσωτερικά τοιχώματα του κυλίνδρου και έτσι εξάγεται το
υπόλοιπο του χυμού (υπάρχουν βέβαια και άλλοι τύποι πιεστηρίων, όπως
αυτά με βίδα κ.ά.).
Στη συνέχεια απομακρύνονται τα στέμφυλα
και ο χυμός οδηγείται σε δεξαμενή όπου ψύχεται για κάποιο χρονικό
διάστημα (συνήθως μία νύχτα περίπου). Είναι η διαδικασία της απολάσπωσης,
κατά την οποία το ήδη ψυγμένο γλεύκος διαυγάζεται. Η διαύγαση
επιτυγχάνεται από μόνη της με την κατακάθιση όλων των σωματιδίων που
βρίσκονται σε αιώρηση στο μούστο και γίνεται πάντα πριν από την
αλκοολική ζύμωση. Η διάρκειά της είναι από 12 έως 14 ώρες, ανάλογα με το
ποσοστό λασπών. Τα κρασιά που προέρχονται από απολασπωμένα γλεύκη έχουν
καθαρότερο άρωμα. Το χρώμα τους είναι πιο σταθερό και λιγότερο
ευαίσθητο στις οξειδώσεις.
Ο καθαρός πλέον χυμός μεταγγίζεται σε δεξαμενή όπου πραγματοποιείται η αλκοολική ζύμωση. Φτάσαμε λοιπόν στο κρίσιμο σημείο της οινοποίησης, τη διαδικασία δηλαδή μετατροπής του φρέσκου χυμού σταφυλιών (γλεύκους) σε κρασί.
Αυτή προκαλείται από τις ζύμες,
μονοκύτταρους οργανισμούς που βρίσκονται στον φλοιό του σταφυλιού και
έχουν πλέον περάσει στο σταφυλοπολτό. Η κυριότερη δουλειά των ζυμών
είναι να μετατρέψουν το γλυκό χυμό του σταφυλιού και πιο συγκεκριμένα τα
σάκχαρά του, σε αλκοόλη.
Εναλλακτικά χρησιμοποιούνται επιλεγμένες
ζύμες με τις οποίες εμβολιάζεται το γλεύκος, προκειμένου να υπάρχει
καλύτερος έλεγχος της ζύμωσης και των επιθυμητών χαρακτηριστικών του
κρασιού που θα παραχθεί. Αν δεν γίνει προσθήκη ζυμών από τον παραγωγό η
αλκοολική ζύμωση λέγεται φυσική, ενώ αλλιώς ελεγχόμενη.
Παρατηρούμε ακόμη ότι κατά τη διάρκεια
της αλκοολικής ζύμωσης αυξάνεται η θερμοκρασία του γλεύκους. Αυτό
συμβαίνει γιατί οι ζύμες παράγουν ενέργεια. Στη λευκή οινοποίηση η
δεξαμενή ψύχεται έτσι ώστε η θερμοκρασία
της ζύμωσης να κυμαίνεται στους 18 οC, αποσκοπώντας στην απόκτηση
αρωμάτων με χαρακτήρα λουλουδιών και φρούτων, που θα χαρίσουν στο κρασί
φρεσκάδα.
Μετά το τέλος της αλκοολικής ζύμωσης, όταν δηλαδή το σύνολο των σακχάρων έχει μετατραπεί σε αλκοόλη, το κρασί μεταγγίζεται στις δεξαμενές αποθήκευσης.
Ερυθρή οινοποίηση
Το πρώτο στάδιο και της ερυθρής οινοποίησης είναι ο εκραγισμό
που πραγματοποιείται στο εκραγιστήριο. Αυτό αποτελείται από ένα
διάτρητο κύλινδρο που περιστρέφεται. Στο εσωτερικό του βρίσκεται ένας
άξονας με πτερύγια που περιστρέφεται κι αυτός με αντίθετη όμως φορά. Εδώ
οι ράγες διαχωρίζονται από τα κοτσάνια τους και περνούν από τις τρύπες
του κυλίνδρου, ενώ τα κοτσάνια βγαίνουν από το αντίθετο άκρο και
απομακρύνονται.
Στη συνέχεια οι ράγες περνούν ανάμεσα από
τους κυλίνδρους του θλιπτηρίου, οι οποίοι επίσης περιστρέφονται. Η
ταχύτητα και η μεταξύ τους απόσταση ρυθμίζονται ανάλογα με την ποικιλία
των σταφυλιών και το βαθμό ωριμότητάς τους. Έτσι ενώ σπάζουν οι φλοιοί
αποφεύγεται το σπάσιμο των κουκουτσιών που θα πρόσθετε στυφή γεύση στο
κρασί. Με την σύνθλιψη των ραγών,
απελευθερώνεται ο χυμός τους και όλος ο σταφυλοπολτός που δημιουργείται
μεταφέρεται με τη βοήθεια μιας αντλίας στις ανοξείδωτες δεξαμενές.
Φτάσαμε λοιπόν στο κρίσιμο σημείο της οινοποίησης, την αλκοολική ζύμωση, τη διαδικασία δηλαδή μετατροπής του φρέσκου χυμού σταφυλιών (γλεύκους) σε κρασί.
Αυτή προκαλείται από τις ζύμες,
μονοκύτταρους οργανισμούς που βρίσκονται στον φλοιό του σταφυλιού και
έχουν πλέον περάσει στο σταφυλοπολτό. Εναλλακτικά χρησιμοποιούνται
επιλεγμένες ζύμες με τις οποίες εμβολιάζεται το γλεύκος, προκειμένου να
υπάρχει καλύτερος έλεγχος της ζύμωσης και των επιθυμητών χαρακτηριστικών
του κρασιού που θα παραχθεί. Αν δεν γίνει προσθήκη ζυμών από τον
παραγωγό η αλκοολική ζύμωση λέγεται φυσική, ενώ αλλιώς ελεγχόμενη.
Η κυριότερη δουλειά των ζυμών είναι να
μετατρέψουν το γλυκό χυμό του σταφυλιού και πιο συγκεκριμένα τα σάκχαρά
του, σε αλκοόλη. Ταυτόχρονα απελευθερώνεται διοξείδιο του άνθρακα που
δημιουργεί φυσαλίδες. Αυτές ανεβάζουν τους φλοιούς στην επιφάνεια των
δεξαμενών όπου σχηματίζουν πυκνό «καπέλο».
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι ερυθρές
χρωστικές ουσίες στις οποίες οφείλεται το κόκκινο χρώμα του κρασιού
βρίσκονται στο εσωτερικό των φλοιών του σταφυλιού. Μόνο η επαφή του
χυμού με το φλοιό, στη σωστή θερμοκρασία και για συγκεκριμένο χρόνο,
δίνει το ποθητό αποτέλεσμα του χρωματισμού του. Γι αυτό, τραβάμε το χυμό
από τον πυθμένα της δεξαμενής και τον ανακυκλώνουμε από την κορυφή της.
Με αυτόν τον τρόπο, ή και άλλους, διαβρέχουμε τα στέμφυλα. Ρυθμίζοντας
λοιπόν το χρόνο αυτής της διαδικασίας που ονομάζεται εκχύλιση, έχουμε το επιθυμητό χρώμα.
Στα ερυθρά κρασιά ο χρόνος εκχύλισης μπορεί να διαρκέσει από ελάχιστες μέρες έως και αρκετές εβδομάδες.
Παρατηρούμε ακόμη ότι κατά τη διάρκεια
της αλκοολικής ζύμωσης αυξάνεται η θερμοκρασία του γλεύκους. Αυτό
συμβαίνει γιατί οι ζύμες παράγουν ενέργεια. Σκοπός μας είναι να
διατηρήσουμε τη θερμοκρασία ζύμωσης στο όριο των 25–28 οC
που είναι ιδανική για την παραγωγή των ερυθρών οίνων, καθώς μας
επιτρέπει να παραλάβουμε τα συστατικά που διαφοροποιούν τη γεύση των
κόκκινων κρασιών, διατηρώντας συγχρόνως τη φρεσκάδα των αρωμάτων τους.
Ψύχουμε λοιπόν τις δεξαμενές. Τις περιλούζουμε με κρύο νερό ή
εμβαπτίζουμε στο εσωτερικό τους ψυκτικά στοιχεία.
Μόλις ο χυμός μας αποκτήσει το επιθυμητό
χρώμα και γευστικό χαρακτήρα απομακρύνεται από τους φλοιούς και
μεταφέρεται σε άλλη δεξαμενή (η πίεση των φλοιών στο πιεστήριο δίνει το
λεγόμενο «κρασί πίεσης», που είναι κατά κανόνα χαμηλότερης ποιότητας, αν
και κάποτε μέρος του χρησιμοποιείται για ανάμιξη με το κρασί πρώτης
ποιότητας).
Εδώ, ή αργότερα, ολοκληρώνεται η αλκοολική ζύμωση και μπορεί να εκδηλωθεί μία δεύτερη, η μηλογαλακτική.
Αυτή ονομάζεται ζύμωση αν και προκαλείται από βακτήρια, σε αντίθεση με
την αλκοολική ζύμωση που πραγματοποιείται από τις ζυμομύκητες. Είναι δε
τόσο σημαντική για την εξέλιξη των ερυθρών κρασιών ώστε αν δεν εκδηλωθεί
από μόνη της, συχνά προσπαθούμε να την προκαλέσουμε. Σ' αυτή τη φάση το
μηλικό οξύ μετατρέπεται σε γαλακτικό, μια αλλαγή που «μαλακώνει» το
κρασί, μειώνει δηλαδή τον άγουρο χαρακτήρα του και βοηθά στην ωρίμασή
του.
Ροζέ (ερυθρωπή) οινοποίηση
Τα ροζέ κρασιά παράγονται όπως και τα
λευκά με μοναδική διαφορά την σύντομη επαφή του χυμού με τα στέμφυλα
ούτως ώστε να αποκτήσει ένα απαλό ροζέ και όχι ένα σκούρο ερυθρό χρώμα.
Η ανάμιξη λευκού και ερυθρού οίνου για
την παραγωγή ροζέ, δεν επιτρέπεται σε καμιά περίπτωση (με εξαίρεση την
παραγωγή της Σαμπάνιας).
Ειδικές οινοποιήσεις
Αφρώδεις οίνοι
Χαρακτηριστικό γνώρισμα των οίνων της
κατηγορίας αυτής είναι η παραγωγή αφρού, που προκαλείται κατά το άνοιγμα
της φιάλης από την έκλυση του διοξειδίου του άνθρακα. Το διοξείδιο του
άνθρακα προέρχεται είτε από την αλκοολική ζύμωση, είτε προστίθεται στον
οίνο κατά την εμφιάλωση. Έτσι οι οίνοι διακρίνονται σε φυσικούς αφρώδεις
και τεχνητούς αφρώδεις οίνους, αντίστοιχα.
Στην κατηγορία των φυσικών αφρωδών οίνων ανήκουν:
Η Σαμπάνια (Champagne)
Οι αφρώδεις οίνοι που παρασκευάζονται με την παραδοσιακή μέθοδο της Σαμπάνιας (méthode champanoise).
Οι αφρώδεις οίνοι που παράγονται σε κλειστές δεξαμενές (cuve close).
Οι αφρώδεις οίνοι Asti spumante (ή άλλα κρασιά τέτοιου τύπου)
Οι ημιαφρώδεις οίνοι (vins pétillants).
Για την παραγωγή της Σαμπάνιας
(Champagne) και των αφρωδών οίνων που παρασκευάζονται με της μέθοδο της
Καμπάνιας (méthode champanoise), ακολουθείται, σε πολύ γενικές γραμμές, η
εξής διαδικασία:
Μετά την πρώτη ζύμωση και την παραγωγή
του «οίνου βάσης», που γίνεται μέσα σε δεξαμενή, ακολουθεί εμφιάλωση του
οίνου και προσθήκη σακχάρων καθώς και ζυμών (Saccharomyces bayanus).
Έτσι ακολουθεί μια δεύτερη ζύμωση μέσα στη φιάλη οπότε και παράγεται το
διοξείδιο του άνθρακα.
Στους αφρώδεις οίνους που παρασκευάζονται
με τη μέθοδο της «cuve close» η παραγωγή του «οίνου βάσης» η προσθήκη
σακχάρων και η δεύτερη ζύμωση για την παραγωγή του διοξειδίου του
άνθρακα γίνεται εκ των προτέρων μέσα σε κλειστή δεξαμενή και ακολουθεί η
εμφιάλωση.
Στην κατηγορία των τεχνητών αφρωδών οίνων ανήκουν:
Οι αεριούχοι οίνοι (vins gazéifiés)
Οι ημιαεριούχοι οίνοι (vins semi- gazéifiés)
Γλυκείς οίνοι
Γλυκείς οίνοι ονομάζονται εκείνοι στους
οποίους η αλκοολική ζύμωση δεν ολοκληρώθηκε και άφησε αζύμωτη μια
ποσότητα σακχάρων. Ανάλογα με την ποσότητα των αζύμωτων σακχάρων, οι
οίνοι αυτοί διακρίνονται σε:
ημίξηρους (demisec), όταν περιέχουν σάκχαρα από 2-18 g/L,
ημίγλυκους (demi-doux), όταν περιέχουν σάκχαρα 14-40 g/L
γλυκούς (doux) όταν περιέχουν σάκχαρα πάνω από 40 g/L
Σε γενικές γραμμές, η διαδικασία
παραγωγής γλυκών οίνων είναι ίδια με την ερυθρή και λευκή οινοποίηση
μέχρι το στάδιο διακοπής της ζύμωσης. Η διακοπή της ζύμωσης γίνεται είτε
μόνη της, λόγω σχηματισμού υψηλής ποσότητας αλκοόλης (πάνω από 14%
vol), και προκύπτουν οίνοι φυσικώς γλυκοί, είτε με την εφαρμογή διαφόρων
τεχνικών, όπως προσθήκη οινοπνεύματος (αλκοόλης 96% vol) και προκύπτουν
οίνοι γλυκοί φυσικοί.
Υπάρχουν, ωστόσο, διάφοροι τρόποι,
φυσικοί, τεχνητοί ή συνδυασμοί αυτών, με τους οποίους πετυχαίνεται
συμπύκνωση των σακχάρων ή / και των οξέων του σταφυλιού για την παραγωγή
γλυκών κρασιών, προς βελτίωση της ποιότητας του τελικού προϊόντος.
Μερικοί από τους γνωστότερους είναι:
η υπερωρίμαση του σταφυλιού πάνω στο
αμπέλι (υπερώριμος τρύγος), που γίνεται κάτω από κατάλληλες κλιματικές
συνθήκες και για ορισμένες ποικιλίες αμπέλου
το λιάσιμο των σταφυλιών, μια τεχνική
πολύ προσφιλής στην Ελλάδα, που χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, για την
παραγωγή γλυκών κρασιών της Σάμου και της Σαντορίνης
η ευγενής σήψη (noble rot), διαδικασία
κατά την οποία ο μύκητας Botrytis Cinerea, κάτω από συγκεκριμένες
κλιματικές συνθήκες, προσβάλει τις ρόγες του σταφυλιού, συρρικνώνοντάς
και αφυδατώνοντάς τις, με αποτέλεσμα τη συμπύκνωση σακχάρων και οξέων
και την παραγωγή πλούσιων και υπερσυμπυκνωμένων γλυκών κρασιών
(Sauternes–Γαλλία, Tokaji Aszu–Ουγγαρία, Beerenauslese,
Trockenbeerenauslese -Αυστρία, Γερμανία κ.ά.)
Οίνοι τύπου nouveau
Τα κρασιά που χαρακτηρίζονται ως
«nouveau» ή «primeur» έχουν ιδιαίτερα αρωματικά και γευστικά
χαρακτηριστικά, παράγονται συνήθως με συγκεκριμένη μέθοδο οινοποίησης
(macération carbonique) και
προορίζονται να καταναλωθούν σύντομα, ή σχετικά σύντομα, συνήθως εντός
των επόμενων έξι μηνών από την εμφάνισή τους στην αγορά.
Τα γνωστότερα εξ αυτών είναι τα γαλλικά
Beaujolais nouveau, που παράγονται στην ομώνυμη περιοχή της ευρύτερης
περιοχής της Βουργουνδίας και κυκλοφορούν στην παγκόσμια οινική αγορά
την τρίτη Πέμπτη κάθε Νοεμβρίου. Τα αρώματά τους, που αποτελούν και το
σημαντικότερό τους προσόν, είναι εκρηκτικά θυμίζουν κεράσι και μπανάνα.
Είναι δε μαλακά και ευκολόπιοτα κρασιά, με ελάχιστες τανίνες. Ο
αρωματικός και γευστικός αυτός χαρακτήρας προέρχεται από τον ο τρόπο
οινοποίησής τους, την ανθρακική εκχύλιση.
Κατά την κλασική ανθρακική εκχύλιση
(macération carbonique), τα τσαμπιά των σταφυλιών μπαίνουν ολόκληρα σε
δεξαμενές που κλείνουν ερμητικά και πολλές φορές περιέχουν ήδη διοξείδιο
του άνθρακα. Η ζύμωση αρχίζει έτσι μέσα στη ρόγα (ενδοκυτταρική), που
διογκώνεται («σκάει») με αποτέλεσμα το χρώμα του κρασιού να
εμπλουτίζεται με χρωστικές και από το εσωτερικό, όχι μόνο τη φλούδα της
ρόγας (μοβ ανταύγειες) και να αποκτιέται ο προαναφερόμενος αρωματικός
και γευστικός, ελάχιστα, έως καθόλου, τανικός χαρακτήρας. Μετά από μία
εβδομάδα (περίπου), συλλέγεται ο ελαφρά ζυμωμένος χυμός, ακολουθεί
συμπίεση των σταφυλιών συνεχίζεται, μέχρι την ολοκλήρωσή της, η ζύμωση,
ώστε ο χυμός να γίνει κρασί. Η μέθοδος αυτή, με διάφορες παραλλαγές
εφαρμόζεται σε διάφορες περιοχές του κόσμου και στην Ελλάδα, ως κλασική
ανθρακική εκχύλιση ή ως ημιανθρακική εκχύλιση (macération
demi-carbonique).
Αρωματισμένοι οίνοι
Οι αρωματισμένοι οίνοι είναι οίνοι γλυκοί
διαφόρων τύπων στους οποίους έχουν προστεθεί φυσικές αρωματικές ουσίες
φυτικής προέλευσης, σε αναλογίες μη επιβλαβείς για την υγεία του
καταναλωτή.
Η περιεκτικότητα των αρωματισμένων οίνων
σε αλκοόλη κυμαίνεται από 15 έως 18% vol, όταν πρόκειται για οίνους που
διεγείρουν την όρεξη (apéritifs) και από 18 έως 23% vol, όταν πρόκειται
για οίνους που διευκολύνουν την πέψη (digestifs). Ως πιο
αντιπροσωπευτικός τύπος αρωματικών οίνων θεωρείται ο οίνος βερμούτ.
Διάφορες μέθοδοι και τεχνικές
Όπως ήδη αναφέρθηκε, διαφορετική μέθοδος
οινοποίησης ακολουθείται για την παραγωγή λευκών, ερυθρών ή ροζέ οίνων.
Πολλοί ωστόσο είναι οι πειραματισμοί και οι νέες, βελτιωτικές μέθοδοι
και τεχνικές που προτείνονται και εφαρμόζονται, κατά καιρούς, από τους
οινολόγους του κόσμου, που εκμεταλλεύονται την επιστήμη και την
τεχνολογία, με ποικίλα αποτελέσματα. Μερικές από αυτές παραμένουν εν
χρήσει σε περιορισμένο αριθμό παραγωγών ή περιοχών, ενώ άλλες
υιοθετούνται ευρύτερα και καθιερώνονται, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη όλο
και περισσότερων παραγωγών και των οινολόγων τους.
Τρεις από αυτές είναι η τεχνική που είναι γνωστή ως skin contact, η κρυοεκχύλιση και η μικροοξυγόνωση.
Skin contact
Στην παραγωγή των λευκών κρασιών, σε
γενικές γραμμές, επιδιώκεται ο χωρισμός των φλοιών από το χυμό, αφού όχι
μόνο δεν είναι επιθυμητή η εκχύλιση χρωστικών, αλλά αποφεύγεται
συστηματικά η προσρόφηση από αυτούς διαφόρων μη επιθυμητών ενώσεων, που
θα κάνουν το κρασί τραχύ, πικρό κ.ά..
Υπάρχουν, ωστόσο, αρωματικά και γευστικά
στοιχεία που βρίσκονται κάτω από το φλοιό και ελευθερώνονται στο
σταφυλοχυμό μετά από μια, σχετικά σύντομη, επαφή με το φλοιό (skin
contact). Η επαφή αυτή γίνεται σε χαμηλές θερμοκρασίες, οι οποίες, σε
μεγάλο βαθμό, διασφαλίζουν την αποφυγή ανάπτυξης των μη επιθυμητών
αρωμάτων που προαναφέρθηκαν. Η πρακτική αυτή και ανάλογα αποτελέσματά,
μπορούν να επιτευχθούν και με άλλους τρόπους.
Κρυοεκχύλιση
Με αυτήν την τεχνική, ή την προζυμωτική
(κρυο)εκχύλιση, όπως μπορεί να λέγεται, σωστότερα ίσως, αφού πρόκειται
για μια διαδικασία που προηγείται της αλκοολικής ζύμωσης, ο
σταφυλοπολτός ερυθρών σταφυλιών ψύχεται, για κάποιο χρονικό διάστημα
(λίγων συνήθως ημερών), με σκοπό την ενίσχυση του χρώματος, αλλά και των
αρωμάτων και της γεύσης του κρασιού που θα παραχθεί. Αυτό πετυχαίνεται
με την εκχύλιση υδροδιαλυτών ουσιών, απουσία αλκοόλ, αφού η ζύμωση δεν
έχει ξεκινήσει. Για την αποφυγή μάλιστα της έναρξής της, εκτός από τη
σχετικά χαμηλή θερμοκρασία, χρησιμοποιείται και ενδεδειγμένη και
ελεγχόμενη ποσότητα SO2.
Μικροοξυγόνωση
Παρόλο που το οξυγόνο αποτελεί έναν από
τους σημαντικότερους εχθρούς του κρασιού, χρησιμοποιείται ελεγχόμενα σε
διάφορα στάδια της οινοποίησης. Μια τεχνική ελεγχόμενης χρήσης οξυγόνου,
που συνεχώς κερδίζει οπαδούς, λέγεται μικροοξυγόνωση και έχει παρόμοια
λογική με την εισχώρηση οξυγόνου από τους πόρους του βαρελιού, κατά την
ωρίμαση του κρασιού μέσα σε αυτό. Πρόκειται λοιπόν για ένα σύστημα
«εμπλουτισμού» του ερυθρού κρασιού με μικρές και απόλυτα ελεγχόμενες
ποσότητες οξυγόνου, με σκοπό, ανάμεσα σε άλλα, τη βελτίωση της
χρωματικής του σταθερότητας, της αρωματικής και γευστικής του εικόνας,
μετριάζοντας ανεπιθύμητα αρώματα (όπως, για παράδειγμα, τα χορτώδη, που
μπορεί να οφείλονται σε ελλιπή ωριμότητα της πρώτης ύλης), αλλάζοντας τη
πολυφαινολική του σύσταση, «μαλακώνοντας» τη γεύση του κ.ά.
Παλαίωση
Το φρέσκο κρασί που μόλις παράχθηκε,
συχνά δεν είναι ακόμη έτοιμο για κατανάλωση. Η οξύτητά του είναι πολύ
τονισμένη και οι τανίνες του (του ερυθρού) επιθετικές. Με την πάροδο του
χρόνου, το κρασί θα ωριμάσει και θα αποκτήσει την ισορροπία των
γευστικών του χαρακτηριστικών.
Διακρίνουμε την «οξειδωτική παλαίωση» που
πραγματοποιείται μέσα στο βαρέλι, με την παρουσία οξυγόνου που
εισέρχεται από τους πόρους του ξύλου του, κατά την οποία το κρασί
«μαλακώνει» σε γεύση ενώ διαλύει ταυτόχρονα ουσίες από το ξύλο
(προσλαμβάνοντάς τις) και την «αναγωγική παλαίωση», που πραγματοποιείται
μέσα στη φιάλη (παλαίωση σε περιβάλλον απουσίας οξυγόνου), το στάδιο
όπου το κρασί αναπτύσσει, εκτός των άλλων, αρωματική και γευστική
πολυπλοκότητα.
Η παλαίωση του κρασιού αποτελούν μια
σπουδαία και ενδιαφέρουσα διαδικασία, κατά την οποία υφίστανται μεταβολή
στο χρώμα, στην οσμή και στη γεύση του οίνου μετά το τέλος της
αλκοολικής ζύμωσης και μέχρι την κατανάλωση του. Ο οίνος χάνει τη
«σκληρότητα» του και γίνεται «απαλός» στη γεύση, χάνει την οσμή της
«ζύμης» και αποκτά μια ευωδία που με την πάροδο του χρόνου γίνεται
περισσότερο σύνθετη (bouquet). Οι μεταβολές αυτές οφείλονται κυρίως σε
βραδείες χημικές αντιδράσεις (οξειδώσεις, αναγωγές και εστεροποιήσεις)
των συστατικών του οίνου οι οποίες πραγματοποιούνται κατά την παραμονή
του στα δρύινα βαρέλια αλλά και στις φιάλες.
Η παλαίωση αφορά κυρίως τους ερυθρούς
καθώς και λευκούς οίνους υψηλής ποιότητας. Η διάρκειά της ποικίλει,
ανάλογα με το κρασί και αποσκοπεί πάντα στη βελτίωσή του. Επιπλέον, κατά
την παλαίωση παρατηρείται μείωση της αλκοόλης, λόγω εξάτμισης, μείωση
της οξύτητας, λόγω πτώσης αλάτων του τρυγικού οξέος και ίσως κάποια
αύξηση της πτητικής οξύτητας, δηλαδή παραγωγή οξικού οξέος, λόγω
δραστηριοποίησης των βακτηρίων της οξικής ζύμωσης. Τέλος οι ερυθροί
οίνοι αποκτούν έντονο κεραμιδί χρώμα, ενώ οι λευκοί έντονο κίτρινο
(κεχριμπαρένιο) χρώμα.
Κατάλληλες συνθήκες παλαίωσης είναι
θερμοκρασία 12-16oC και σχετική υγρασία 70-80%. Το κρασί, κατά τη
διάρκεια της παραμονής του στο βαρέλι, του οποίου η στάθμη πρέπει να
συμπληρώνεται, καθώς μέρος του υγρού εξατμίζεται, ελέγχεται τακτικά.
Πρέπει, ωστόσο να σημειωθεί πως, σε
γενικές γραμμές, τα λευκά, τα ροζέ και τα ελαφρά ερυθρά κρασιά
καταναλώνονται σε νεαρή ηλικία γιατί η ευχαρίστηση που μας προσφέρουν
σχετίζεται με τη φρεσκάδα των αρωμάτων και της γεύσης τους. Τα κρασιά
που απαιτούν ωρίμαση και παλαίωση για την ανάδειξη του γευστικού τους
πλούτου είναι τα «μεγάλα» λευκά κρασιά και σημαντικό μέρος των ερυθρών,
κυρίως όταν εμφανίζουν ισχυρά όξινο ή / και τανικό χαρακτήρα.
Το βαρέλι
Ένα από τα πλέον συνδεδεμένα με το κρασί
αντικείμενα είναι σίγουρα το βαρέλι. Ο κύριος ρόλος του είναι διπλός:
προσδίδει στο κρασί αρώματα και γευστικά χαρακτηριστικά του ξύλου από το
οποίο είναι φτιαγμένο (οσμές βανίλιας, σοκολάτας, καφέ, ξηρών καρπών
και βέβαια ξύλου), καπνιστό χαρακτήρα (από το «κάψιμο» που επιδέχεται το
βαρέλι στο εσωτερικό του) και επιτρέπει στο οξυγόνο (που σχεδόν σε κάθε
άλλη περίπτωση αποτελεί το νούμερο ένα εχθρό του κρασιού) να έρθει σε
αργή, σταδιακή κι έτσι ελεγχόμενη επαφή με το κρασί, όπως εισέρχεται από
τους πόρους του βαρελιού.
Είναι ευνόητο πως το είδος του ξύλου από
το οποίο είναι φτιαγμένο το βαρέλι, το κάψιμό του και το μέγεθος των
πόρων του διαμορφώνουν τόσο τα αποτελέσματα της παλαίωσης όσο και τη
διάρκειά της.
Το ξύλο της βελανιδιάς (δρυς) είναι το
καλύτερο και το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο. Η κυριότερη και γνωστότερη
χώρα προέλευσης ξύλων για την παρασκευή βαρελιών είναι η Γαλλία. Αλλες
χώρες είναι η Αμερική, η Ουγγαρία, η Σλοβενία , η Ρωσία κ.α.
Η ποιότητα του ξύλου του βαρελιού εξαρτάται κυρίως από: Το μέγεθος των πόρων του ξύλου
Το είδος και την ποσότητα των τανινών και των εκχυλισματικών (αρωματικών) ουσιών που περιέχονται
Το ρυθμό εκχύλισης - αποδέσμευσης των παραπάνω ουσιών στο κρασί.
Για την ωρίμαση του κρασιού χρειάζεται,
κατά βάση, ξύλο με μικρό μέγεθος πόρων ώστε να υφίστανται φαινόμενα
οξειδοαναγωγής μικρού βαθμού, ενώ αντίθετα τα αποστάγματα χρειάζονται
ξύλο με μεγαλύτερο μέγεθος πόρων επειδή έχουν ανάγκη μεγαλύτερης
οξυγόνωσης. Οι παραθαλάσσιες περιοχές δίνουν ξύλο με μεγαλύτερους πόρους
σε αντίθεση με το ξύλο των ορεινών περιοχών.
Αλλοι
δύο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την παλαίωση είναι: το μέγεθος
του βαρελιού, που όσο πιο μικρό είναι τόσο μεγαλύτερη επιφάνεια ξύλου
έρχεται σε επαφή με το κρασί, αυξάνοντας ανάλογα τα αποτελέσματα της
ωρίμασης (το πλέον σύνηθες μέγεθος είναι αυτό των 225 lt., που
ονομάζεται «barrique») και η ηλικία του, αφού ένα καινούριο βαρέλι έχει
να «δώσει» πολύ περισσότερες αρωματικές και γευστικές ουσίες από ένα
παλιό. Γι αυτό το λόγο τα βαρέλια που χρησιμοποιούνται είναι καινούρια ή
το πολύ μιας ή δύο χρήσεων, αφού μετά έχουν πολύ λίγα έως τίποτα να
προσδώσουν στο κρασί.
Εμφιάλωση
Το κρασί μετά από την παλαίωσή του (όταν αυτή πραγματοποιείται), προετοιμάζεται για την εμφιάλωση.
Η εμφιάλωση είναι μια σχετικά απλή,
μηχανική διαδικασία. Στις σύγχρονες γραμμές εμφιάλωσης υπάρχει ένα
αυτόματο πλυντήριο φιαλών, ένα σύστημα γεμίσματός με κρασί, ένα
πωματιστικό μηχάνημα, ένα σύστημα ετικετοκόλλησης και εγκιβωτισμού.
Αν και η κατεργασία του γυαλιού ήταν
γνωστή από το 1500 π.Χ., μόνο μετά τον 17ο αιώνα άρχισε να
χρησιμοποιείται η φιάλη για τη μεταφορά, τη διατήρηση και την αποθήκευσή
του. Είναι η εποχή κατά την οποία ανακαλύφθηκε ο φελλός και οι
ιδιαίτερες ιδιότητές του.
Η φιάλη, ο φελλός, η ετικέτα, το καψύλιο
είναι μια ολόκληρη σειρά από προϊόντα που συμβάλλουν στην τελική
εμφάνιση, στο «ντύσιμο» του κρασιού.
Διαδικασίες πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την εμφιάλωση
Το γλεύκος περιέχει πλήθος από αιωρούμενα
σωματίδια. Πολλά από αυτά καθιζάνουν κατά τη διάρκεια της ζύμωσης, ενώ
πολλά από αυτά παραμένουν σε αιώρηση και μετά το τέλος της ζύμωσης.
Τέτοια σωματίδια είναι τα στερεά τμήματα του σταφυλιού, ζύμες,
βακτηρίδια, κρύσταλλοι των τρυγικών αλάτων, διάφορα κολλοειδή κόμμεα,
οξειδωμένες χρωστικές, μέταλλα κ.ά. Η παρουσία των περισσότερων από αυτά
τα αιωρήματα γίνεται αισθητή με τη μορφή θολώματος. Έτσι πριν από την
εμφιάλωση ο οίνος πρέπει να υποβληθεί σε ορισμένες κατεργασίες που έχουν
σαν σκοπό την απομάκρυνση των διαφόρων αιωρούμενων σωματιδίων που
προκαλούν θολώματα.
Οι κυριότερες κατεργασίες είναι η σταθεροποίηση, η διαύγαση με τη διαδικασία του κολλαρίσματος, το φιλτράρισμα
Σταθεροποίηση
Το τρυγικό οξύ είναι, μαζί με το μηλικό,
το βασικό οξύ του σταφυλιού και του κρασιού. Κρασιά με υψηλά επίπεδα
τρυγικού οξέος μπορούν να εμφανίσουν κρυστάλλους, που είναι ακίνδυνοι
αλλά αντιαισθητικοί. Η ψύξη του κρασιού σε θερμοκρασίες υπό του μηδενός
επιταχύνει τη δημιουργία αυτών των κρυστάλλων μέσα στη δεξαμενή και
ελαττώνει τις πιθανότητες αυτοί να εμφανιστούν στη φιάλη μετά την
εμφιάλωση.
Διαύγαση με κολλάρισμα
Υψηλά επίπεδα πρωτεϊνών στο κρασί μπορούν
να το κάνουν θολό λίγες εβδομάδες μετά την εμφιάλωση ενώ υψηλά επίπεδα
τανινών δημιουργούν έντονα ιζήματα. Αυτές οι δύο ομάδες ουσιών είναι
ηλεκτρικά φορτισμένες και μάλιστα έχουν αντίθετα φορτία. Πρόβλημα
πρωτεϊνών μπορούν να έχουν κυρίως τα λευκά κρασιά ενώ υπερβολικών
τανινών μόνο τα ερυθρά. Με το κολλάρισμα προσθέτουμε σε ένα κρασί που
μπορεί να αναπτύξει ένα από τα δύο παραπάνω προβλήματα, αντίθετα
φορτισμένη ουσία. Στα λευκά προσθέτουμε τανίνες για να αφαιρέσουμε
πρωτεΐνες και στα ερυθρά προσθέτουμε πρωτεΐνες, όπως είναι το ασπράδι
του αυγού. Μετά την διαύγαση δημιουργείται ίζημα που αφαιρείται με
μετάγγιση.
Φιλτράρισμα
Το πέρασμα του κρασιού από ένα φίλτρο, το
βοηθά στο να μείνει διαυγές στη φιάλη αλλά και το σταθεροποιεί,
αφαιρώντας σωματίδια, βακτήρια, ζυμομύκητες. Αρκετοί οινοπαραγωγοί
πάντως εμφιαλώνουν τα κρασιά τους αφιλτράριστα γιατί το φιλτράρισμα
μπορεί να αφαιρέσει σώμα και αρωματικές ουσίες από ένα κρασί, αν και η
λογική χρήση του αφήνει το κρασί σχεδόν ανέπαφο.
Πριν την εμφιάλωση πραγματοποιείται και η τελευταία προσθήκη διοξειδίου του θείου.
Στις σύγχρονες γραμμές εμφιάλωσης υπάρχει ένα αυτόματο πλυντήριο φιαλών ένα σύστημα γεμίσματός τους με κρασί Ø ένα πωματιστικό μηχάνημα ένα σύστημα ετικετοκόλλησης και ένα σύστημα εγκιβωτισμού.
Μετά την εμφιάλωση έχουμε το κρασί στην
τελική του μορφή. Το προϊόν μπορεί να βγει στην αγορά μέσα σε λίγες
ημέρες ή μπορεί να φυλαχτεί στα κελάρια του οινοποιείου, των εμπόρων,
εστιατόρων κλπ., ή των τελικών καταναλωτών για περαιτέρω παλαίωση.
Η οινοποιητική διαδικασία συνοπτικά
Συνοπτικά, τα διάφορα στάδια της διαδικασίας που ονομάζεται γενικά οινοποίηση είναι τα εξής:
Αποβοστρύχωση
Το στάδιο του διαχωρισμού των ραγών από
τα κοτσάνια τους που πραγματοποιείται στο εκραγιστήριο. Αποσκοπεί στην
απομάκρυνση -από τα πρώτα στάδια της οινοποίησης- των πράσινων τμημάτων
του τσαμπιού τα οποία έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε κακής ποιότητας
(στυφές) τανίνες.
Σύνθλιψη σταφυλιών
Το σπάσιμο των σταφυλιών που
πραγματοποιείται καθώς οι ράγες περνούν ανάμεσα από τους κυλίνδρους του
θλιπτηρίου και σπάνε. Διευκολύνει την απελευθέρωση του χυμού.
Προσθήκη διοξειδίου του θείου
Το SO2 προσφέρει προστασία κατά της
οξείδωσης και των βλαβερών μικροοργανισμών. Η πρώτη προσθήκη γίνεται με
παραλαβή των σταφυλιών στο οινοποιείο ενώ η τελευταία στην εμφιάλωση.
Μεταξύ των δύο άκρων μπορεί να έχουμε αρκετές προσθήκες που εξασφαλίζουν
την παρουσία ικανής ποσότητας SO2.
Πίεση
Αν και το σπάσιμο των σταφυλιών
απελευθερώνει ένα σημαντικό ποσοστό του χυμού, η πίεση των σταφυλιών σε
πιεστήριο ολοκληρώνει την αποχύμωση.
Γλεύκος
Γλεύκος ή μούστος σταφυλιών είναι το υγρό
που λαμβάνεται φυσικά ή με φυσικές επεξεργασίες από νωπά σταφύλια (όπου
νωπά σταφύλια, ο καρπός της αμπέλου που χρησιμοποιείται στην
οινοποίηση). Οι συγκεντρώσεις σακχάρων και οξέων στο γλεύκος είναι πολύ
σημαντικοί παράγοντες, αφού η περιεκτικότητα σε σάκχαρα έχει άμεση σχέση
με τον αλκοολικό βαθμό του κρασιού που θα προκύψει, ενώ οι
συγκεντρώσεις των οξέων και της αλκοόλης επηρεάζουν σημαντικά τα
οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και τη συντήρηση των οίνων.
Χημική σύσταση του γλεύκους
Νερό: 70-80% Ο βασικός διαλύτης που φιλοξενεί διαλυμένες ή σε αιώρηση τις ουσίες του γλεύκους.
Σάκχαρα:12-30% Τα κύρια σάκχαρα του
γλεύκους είναι η γλυκόζη και η φρουκτόζη. Η αναλογία τους στο γλεύκος
ώριμων σταφυλιών είναι περίπου 1:1. Στα γλεύκη από λιγότερο ώριμα
σταφύλια υπερτερεί η γλυκόζη, ενώ σε αυτά από υπερώριμα σταφύλια η
φρουκτόζη βρίσκεται σε μεγαλύτερη αναλογία.
Οργανικά οξέα: 4-12 g/L Τα κυριότερα οξέα του γλεύκους είναι το τρυγικό, το μηλικό, το κιτρικό.
Φαινολικές ουσίες: Ανθοκυάνες (κόκκινο χρώμα), φλαβόνες (υποκίτρινο χρώμα), τανίνες (στυφή γεύση) κ.ά.
Αζωτούχες ουσίες: Πρωτεΐνες, αμινοξέα
Αρωματικές ουσίες: Αλκοόλες, εστέρες, αλδεΰδες, κετόνες, τερπενικές ενώσεις
Βιταμίνες: Β1, Β2, Β3, Β4, Β5, Β6, Β12, C
Ανόργανα συστατικά: 2-4 g/L
Αλατα κυρίως των μεταλλικών στοιχείων καλίου, νατρίου, ασβεστίου, μαγνησίου, σιδήρου, χαλκού κ.ά. με ανόργανα και οργανικά οξέα.
Απολάσπωση
Είναι η διαδικασία διαύγασης του
γλεύκους. Η διαύγαση επιτυγχάνεται με ψύξη και κατακάθιση όλων των
σωματιδίων που βρίσκονται σε αιώρηση στο γλεύκος. Γίνεται πάντα πριν από
την αλκοολική ζύμωση. Η διάρκειά της είναι από 12 έως 14 ώρες, ανάλογα
με το ποσοστό λασπών.
Αλκοολική ζύμωση
Αποτελώντας τη βασική αντίδραση της
οινοποίησης, η αλκοολική ζύμωση είναι ένα σύνθετο βιοχημικό φαινόμενο με
βασικό άξονα εξέλιξης τη μετατροπή των σακχάρων του γλεύκους σε
αιθυλική αλκοόλη και διοξείδιο του άνθρακα διαμέσου του μεταβολισμού
μικροοργανισμών, κυρίως ζυμών.
C6H12O6 (σάκχαρα) + Ζύμες = 2C2H5OH (αιθανόλη) + 2CO2 (διοξείδιο του άνθρακα)
Η αλκοολική ζύμωση, είναι ένα εξαιρετικά
σύνθετο φαινόμενο και γιατί εκτός από την αιθυλική αλκοόλη και το
διοξείδιο του άνθρακα παράγονται ή μεταβαίνουν μέσω φαινομένων
εκχύλισης, στη μάζα της αιθανόλης, δεκάδες άλλες ουσίες, που προσδίδουν
στο κρασί ιδιαίτερο άρωμα και χαρακτηριστική γεύση. Το διοξείδιο του
άνθρακα που παράγεται κατά τη διάρκεια της ζύμωσης, σε συνδυασμό με την
αύξηση της θερμοκρασίας, κάνει το γλεύκος να φαίνεται ότι βράζει.
Ζύμες
Το 80% του πληθυσμού των ζυμών της
αλκοολικής ζύμωσης αποτελείται από σακχαρομύκητες (Sacharomyces
cerevisiae). Οι ζύμες, όπως και άλλοι μικροοργανισμοί, βρίσκονται στον
αμπελώνα και μεταφέρονται στη συνέχεια στο σταφύλι. Ο πληθυσμός τους
κάθε χρόνο εξαρτάται από τις κλιματολογικές συνθήκες, ενώ όταν βρεθούν
στο γλεύκος πολλαπλασιάζονται με εξαιρετικά μεγάλο ρυθμό. Είναι σχετικά
ευαίσθητοι οργανισμοί. Θερμοκρασίες κάτω των 5oC τους οδηγούν σε νάρκη
ενώ αν υπάρξουν σε πάνω από τους 35 oC πεθαίνουν. Στο ίδιο αποτέλεσμα
οδηγεί και μικρή πρόσθεση διοξειδίου του θείου, το βασικό συντηρητικό
που χρησιμοποιείται στην παραγωγή του κρασιού.
Θερμοκρασία ζύμωσης
Τα λευκά κρασιά ζυμώνουν σε θερμοκρασίες
15oC έως 20oC, ένα πολύ σημαντικό σημείο στην παραγωγή ποιοτικών λευκών
κρασιών διότι υψηλότερες θερμοκρασίες οδηγούν σε κάψιμο των αρωμάτων. Τα
ερυθρά ζυμώνουν σε υψηλότερες θερμοκρασίες (25-30oC) διότι αφενός ο
αρωματικός τους χαρακτήρας δεν είναι τόσο ευπαθής όσο των λευκών αλλά
αφετέρου και για να πετύχουμε καλύτερη εκχύλιση χρώματος (και άλλων
ουσιών), από τους φλοιούς του σταφυλιού, που περιέχουν το συντριπτικά
μεγαλύτερο μέρος των χρωστικών του.
Εκχύλιση
Η διαδικασία «μεταφοράς» των ερυθρών
χρωστικών ουσιών του φλοιού του σταφυλιού στο γλεύκος. Καθώς αυτές
βρίσκονται στο εσωτερικό των φλοιών του σταφυλιού, μόνο η επαφή του
χυμού με το φλοιό, στη σωστή θερμοκρασία και για συγκεκριμένο χρόνο,
δίνει το ποθητό αποτέλεσμα του χρωματισμού του. Η διαδικασία της
εκχύλισης μπορεί να διαρκέσει από ελάχιστες μέρες έως και αρκετές
εβδομάδες.
Μηλογαλακτική ζύμωση
Πραγματοποιείται ταυτόχρονα με την
αλκοολική ζύμωση ή μετά το πέρας της, από βακτήρια όχι από μύκητες. Αυτά
μετατρέπουν το αρκετά επιθετικό μηλικό οξύ που βρίσκεται στα σταφύλια
και στο κρασί, στο πολύ πιο μαλακό γαλακτικό οξύ, μια αλλαγή που
«μαλακώνει» το κρασί, μειώνει δηλαδή τον άγουρο χαρακτήρα του και βοηθά
στην ωρίμασή του.
Μετάγγιση
Μετά το πέρας των ζυμώσεων, στο κάτω
μέρος της δεξαμενής ή του βαρελιού δημιουργείται ένα ίζημα, κυρίως από
τα νεκρά κύτταρα των ζυμών αλλά και από στερεά υπολείμματα των
σταφυλιών. Η μετάγγιση είναι αφαίρεση του καθαρού κρασιού από πάνω και η
τοποθέτηση του σε ένα άλλο, καθαρό δοχείο. Η μετάγγιση βοηθά στην
επίτευξη καλύτερης διαύγειας στο κρασί αλλά και η σύντομη επαφή με το
οξυγόνο επηρεάζει θετικά το κρασί.
Ωρίμαση - παλαίωση
Η ωρίμαση του κρασιού μπορεί να γίνει
είτε σε ανοξείδωτες δεξαμενές είτε σε βαρέλια, κυρίως δρύινα. Η
ανοξείδωτη δεξαμενή δεν επηρεάζει τον χαρακτήρα του κρασιού γιατί δεν
προσδίδει αρώματα αλλά και δεν επιτρέπει την επαφή του με το οξυγόνο.
Αντίθετα, τα βαρέλια και επηρεάζουν τα αρώματα του κρασιού αλλά και το
πορώδες υλικό επιτρέπει επαφή με το οξυγόνο άρα και πιο γρήγορη ωρίμαση.
Όσο πιο μικρό και όσο πιο νέο ένα βαρέλι τόσο πιο έντονα είναι τα
αρώματα δρυός που παίρνει το κρασί και τόσο πιο γρήγορη η εξέλιξη του. Ο
χρόνος παλαίωσης μπορεί να κυμαίνεται από λίγες εβδομάδες σε αρκετά
χρόνια.
Εμφιάλωση
Με την εμφιάλωση έχουμε το κρασί στην τελική του μορφή
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου