ΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ
ΕΠΙΣΤΗΤΟΥ
ΑΣΠΑΣΙΑ- Ο ΧΡΥΣΟΥΣ ΑΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ
Γράφει ο
Βασίλης Δεδίδης
Βρισκόμαστε στα μισά του 5ου αιώνα
π.Χ. Η πόλη-Κράτος της Αθήνας, είχε επισκιάσει την υπόλοιπη Ελλάδα. Η
Δημοκρατία που επικρατούσε εκεί, συνόψιζε το ωραιότερο επίτευγμα της Αρχαίας
Ελλάδας. Την ευημερία.
Όμως ο χρυσούς αιώνας των Αθηνών, κάθε άλλο παρά χρυσός ήταν,
γιατί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της πόλης, που δεν είχε τα προνόμια των «βέρων» Αθηναίων, υπέφερε
πραγματικά, κάτω από το βάρος της σκλαβιάς, της βίας και των διαχωρισμών, στην
κοινωνική δομή της πόλης των Αθηνών.
Ιδιαίτερα βέβαια, αυτός ο καταναγκασμός, ήταν μεγαλύτερος
στις γυναίκες, που ζούσαν κλεισμένες στα ιδιαίτερα διαμερίσματα τους. Όσο δε,
για τους ξένους και τις ξένες, αυτός ο καταναγκασμός ήταν διπλός , γιατί το
φύλο και η καταγωγή, ήταν τα ισχυρά όπλα της Αθηναϊκής κοινωνίας.
Μάλιστα δε, επειδή η Αθήνα , εκείνη την εποχή, βρισκόταν στον
κολοφώνα της ακμής και της δόξας της, συνέρεαν κατά χιλιάδες οι μετανάστες από
άλλα μέρη της Ελλάδας, με αποτέλεσμα- όπως και σήμερα- ο τότε κυβερνήτης των
Αθηνών, ο Περικλής, να αναγκασθεί να πάρει δρακόντεια μέτρα,, προκειμένου να
διαφυλάξει την κοινωνική ανωτερότητα των Αθηναίων πολιτών. Υπήρχαν Νόμοι που
αναγνώριζαν πολιτικά δικαιώματα, μόνο σε όσους είχαν γεννηθεί από γονείς
Αθηναίους πολίτες, περιορίζοντας δραστικά τα δικαιώματα των μετοίκων , οι
οποίοι εφόσον παρέβαιναν τον Νόμο,
αυτομάτως ανακηρύσσονταν σκλάβοι.
Μία από αυτές τις μετανάστριες, ήταν και η Ασπασία, η οποία
μαζί με την οικογένεια της έφθασε στην Αθήνα από την Μίλητο της Μ.Ασίας, λίγο
πριν σταματήσουν οι Περσικοί πόλεμοι και μόλις υπογράφτηκε η πενταετής ανακωχή,
με τις υπόλοιπες ελληνικές πολιτείες. Γόνος αριστοκρατικής και οικονομικής οικογενείας, δεν κατόρθωσε
να εισέλθει στον τότε»καλό»κόσμο των
Αθηνών, παρότι ήταν μορφωμένη γυναίκα και πανέμορφη, με ηλικία που δεν
ξεπερνούσαν τα 25 χρόνια της ζωής της.
Δυστυχώς οι Αθηναίες
είχαν πενιχρά δικαιώματα στην
κοινωνία των Αθηνών, πόσο μάλλον οι μετανάστριες. Παρόλα αυτά , άρχισε να διδάσκει ρητορική και φιλοσοφία και
σύντομα η φήμη της, έφτασε μέχρι τον Σωκράτη, που όπως αναφέρει ο Πλάτων την
«διεκδίκησε και ως δασκάλα του».
Πολύ πιθανόν αρχικά να ζούσε και ως εταίρα, γιατί κατά την
διάρκεια του χρυσού αιώνα, οι εταίρες
πέρα από την σεξουαλική ζωή που παρείχαν στους Αθηναίους πολίτες, με την
μόρφωση τους την καλλιέργεια τους, την κομψότητα τους και την σοφιστικέ στάση
τους, έβρισκαν τον τρόπο να βρίσκονται στα αριστοκρατικά σαλόνια των Αθηναίων,
κάτι που συνηθιζόταν κατά-πολύ την εποχή
εκείνη, γιατί άλλωστε τις καλούσαν οι
ίδιοι οι Αθηναίοι, παραγκωνίζοντας, τις νόμιμες συζύγους τους.
Κάπως έτσι γνώρισε και τον Περικλή και του ενέπνευσε τον
παθιασμένο έρωτά της που κράτησε μέχρι τον θάνατό του. Η τραγική ειρωνεία όμως,
είναι ότι οι Νόμοι του ίδιου του Περικλή, σε ότι είχε σχέση με τα πολιτικά
δικαιώματα, καταδίκασαν την Ασπασία, να ζήσει
μια ζωή ως παλλακίδα του και όχι
ως νόμιμη σύζυγός του. Μάλιστα δε , ο Περικλής νοιώθοντας ότι δεν μπορεί να
ζήσει μακριά της, την έφερε στο σπίτι του, αποκτώντας τον μικρό Περικλή, που η
σφραγίδα του νόθου παιδιού, την έφερε ο νεογεννηθείς, μέχρι και τον θάνατο του
πατέρα του.
Βέβαια δεν ήταν μόνο ο
Περικλής ο μοναδικός θαυμαστής και
θιασώτης της Ασπασίας. Όταν εκείνη καθιέρωσε και επέβαλε τα φιλολογικά σαλόνια,
οι διανοούμενοι και οι πολιτικοί των
Αθηνών, συνωστίζονταν εκεί προκειμένου να συντηρήσουν , να επηρεάσουν και να
επιβάλουν τα πολιτικά δίκτυα επικοινωνίας
τους, στην κοινωνία των Αθηνών.
Τα συζητούμενα θέματα,
δεν αφορούσαν μόνο τα προηγούμενα, αλλά κυρίως επεκτείνονταν επίτηδες από την
Ασπασία και σε θέματα συζυγικών σχέσεων, κάτι που δημιούργησε μεγάλα προβλήματα στον Περικλή από τους
φιλοσόφους της εποχής του, όπως ο Ξενοφών , με την γνωστή ιστορία της
διχογνωμίας της συζύγου του και της Ασπασίας, σε ότι αφορά την άποψη της για
την ισότητα των δύο φύλων.
Στο μεταξύ ο Περικλής επηρεασμένος από την ομορφιά της , την
σπιρτάδα του νού της και την μορφωτική της δυνατότητα, να τα «βάζει» με τους φιλοσόφους της εποχής του,
βρίσκει αφορμή και περνά τον περισσότερο χρόνο μαζί της. Οι Αθηναίοι παρόλο που
στήριζαν τις επιλογές του, σε όλα τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που
αφορούσαν την Αθήνα, ποτέ τους δεν τον συγχώρησαν για την ιδιωτική του ζωή και
την μετρέσα του, όπως αποκαλούσαν την
Ασπασία.
Το 440 π.Χ κατά την
διάρκεια της εξέγερσης της σημαντικής τότε πολιτείας της Σάμου εναντίον
των Αθηνών, ξεσπά ο μεγαλύτερος πόλεμος
των Αθηναίων πολιτών εναντίον της Ασπασίας, θεωρώντας την, την κύρια αιτία του
πολέμου και την υποκινήτρια όλων αυτών των πολεμικών συσχετισμών
.Θεωρούσαν ότι όλες οι αποφάσεις του Περικλή, επηρεάζονταν από την Ασπασία,
θεωρώντας την πλέον, μια βρομερή και σιχαμερή πόρνη και τούτο αναπαρίσταται σε
όλα τα πήλινα εδώλια , σε πίνακες με μορφή εταίρας και μάλιστα σε σεξουαλικές
στάσεις ανήθικες και εξευτελιστικές.
Βέβαια ο πραγματικός λόγος
της μεταστροφής αυτής, οφείλεται στο γεγονός ότι η ίδια η Ασπασία απειλούσε πλέον την συνοχή
του κοινωνικού ιστού της βασισμένης στην δουλεία ανδροκρατούμενης αθηναϊκής
κοινωνίας, που είχαν άλλες απαιτήσεις από το γυναικείο φύλο, ξεγελώντας τον
«ξεμωραμένο» γέρο πλέον ηγέτη, τον Περικλή, να αλλάξει την μέχρι τότε ενεστώσα
κατάσταση και να επιβάλει την γυναίκα στην κοινωνική δομή των Αθηνών.
Κάποια στιγμή ο κωμωδιογράφος Έρμιππος, κατάφερε με τα
γραφόμενα του, να απαγγελθούν εναντίον της, βαρύτατες κατηγορίες, για ανηθικότητα και προδοσία των
Αθηνών, με αποτέλεσμα να την σύρουν στα Δικαστήρια. Η ίδια μη έχουσα το
δικαίωμα της Αθηναίας πολίτου, δεν μπορεί να παραστεί στο δικαστήριο,
προκειμένου να υπερασπισθεί τον εαυτό της, πράττει τούτο όμως ο Περικλής, ο
οποίος με τρεμάμενη φωνή και συγκίνηση,
κατορθώνει να πείσει το δικαστήριο, περί της αθωότητας της. Αυτό το γεγονός
φέρνει το ζευγάρι πλέον πολύ κοντά και ο ίδιος ο Περικλής, ζητά από την
Σύγκλητο, να αναγνωρισθεί πλέον η Ασπασία, ως η νόμιμος σύζυγός του, πράγμα που
έγινε.
Δεν ήταν όμως γραφτό το ζευγάρι να χαρεί τα γεράματα του. Το
430π.Χ. , ένας λοιμός αποδεκατίζει την Αθήνα , χάνοντας ο Περικλής και τους
γιούς του από την προηγούμενη γυναίκα του και τους συγγενείς του. Του μένει
πλέον ο νόθος γιός του από την Ασπασία ο νεώτερος Περικλής, όπως τον
αποκαλούσε.
Ζητά και πάλι από την Σύγκλητο να δοθούν πολιτικά δικαιώματα
στον νόθο γιό του , κάτι που παραχωρείται, όχι όμως στην Ασπασία. Έστω και έτσι
η επιτυχία του γιού της, πρέπει να ήταν μεγάλη ικανοποίηση για την ίδια, που
μετά από την επιδημική αρρώστια που
μαστίζει την Αθήνα, χάνει και τον μεγάλο έρωτα της , τον Περικλή, μένοντας μόνη
και αβοήθητη. Φοβούμενη την κοινωνία των Αθηνών, στρέφεται σε άλλον άνδρα
Αθηναίο πολίτη , τον Λυσικλή, δυστυχώς όμως τον χάνει και αυτόν πολύ γρήγορα,
με αποτέλεσμα πλέον , όλοι οι Αθηναίοι να την θεωρούν την κύρια αιτία των
δεινών που επήλθαν στην πόλη . Ευτυχώς ο
γιός της σε προχωρημένη πλέον για αυτήν ηλικία, γίνεται ο προστάτης της και έτσι απλά , σιγά-σιγά, χάνονται και
τα ίχνη της.
Εν κατακλείδι κρίνοντας με βάση τα διαθέσιμα ίχνη από τα
διδάγματα και τις πεποιθήσεις της, η Ασπασία υπήρξε πρωταγωνίστρια της
δικαιοσύνης και της ενάρετης ζωής , αλλά κυρίως και της ισορροπίας, μέσα σε ένα
ανισόρροπο κόσμο, ξένη σε όλη της την ζωή, υποκείμενη σε σκληρούς Νόμους που βασίζονταν στα ήθη και
έθιμα των Αθηνών, υποχρεωμένη να βασίζεται στην σχέση της με τον Περικλή,
προκειμένου να έχει κάποια εξουσία και οικονομική στήριξη και ασφάλεια.
Γιατί εάν τον φιλοσοφήσουμε, μόνο σε «χρυσό αιώνα», δεν
έζησε. Χρυσός ήταν για μια κάστα ανθρώπων της εξουσίας, ολιγάριθμων που διαμόρφωναν τις τύχες άλλων πολυαρίθμων υποτελών τους, που ζούσαν στην αφάνεια και στην φτώχεια, υπηρετώντας την καλή κοινωνία των Αθηνών.
Αλλά μην αναρωτηθείτε. Μήπως και στα σημερινά χρόνια που
ζούμε, κάτω από όλη αυτή την οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση των πολλών,
πάλι «χρυσός αιώνας», δεν είναι για τους
λίγους και εκλεκτούς;
Όχι τίποτα το σημαντικό, αλλά έτσι απλά το αναφέρω.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΕΔΙΔΗΣ
.jpg)
Η Ιστορία των Βαλκανίων μέσα από τους χάρτες της National Geographic (1919-2006), Μέχρι το 1962 δεν υπήρχε κράτος με το όνομα Μακεδονία :
Ένα
βίντεο, το οποίο δείχνει τη στιγμή που οι αστυνομικοί ανοίγουν πυρ
εναντίον των δύο δραστών της δολοφονίας του βρετανού στρατιώτη στο
Λονδίνο, ανέβηκε σήμερα στην ιστοσελίδα της βρετανικής εφημερίδας Daily Mirror.
.jpg)
Η
μπουκαμβίλια αποτελεί έναν άσβεστο πόθο, μία κρυφή λατρεία για πολλούς
Βορειοελλαδίτες. Για όλους εμάς, λοιπόν, που ζούμε λίγο πιο βόρεια από
εσένα φίλε στη Νάξο, από εσένα φίλη στην Αίγινα, από εσένα αγαπητέ
σύντεκνε στο Ρέθυμνο. 
.jpg)
